Zihin Haritaları İle Münazara Nasıl Yapılır?
“Zihin Haritaları” veya diğer adıyla “Beyin Haritaları”, 1960’lı yıllarda Dr. Allan Collins’in ilk temel taşlarını attığı, daha sonra Exeter Üniversitesi’nden Dr. Gordon Howe önderliğinde yapılan araştırma sonuçlarına göre şekillenerek gelişen bir düşünme yönetimi ve beyni etkin kullanma yöntemidir. Günümüzde zihin haritaları, insan beyninin düşünme, anlama ve anlamlandırma süreçlerine destek sunması açısından oldukça önem atfedilen bir teknik olagelmiştir. Türkiye’de bu konunun öncülüğünü Fotografik Hafıza Dünya Şampiyonlarından olan Melik Duyar ve Mega Hafıza yapmaktadır. Nitekim bu konuyla ilgili Türkiye’de yayınlanan ilk eser 1995 yılında Melik Duyar & Tony Buzan yazarlığnda “Beyin Haritaları ve Derslere Uygulama Teknikleri” olarak Bilgimatik Ltd. Şti. tarafından yayınlanmıştır (ISBN 975-95651-4-5).
Psikoloji Profesörü Susan Greenfield yazdığı bir ön sözde beynin mantıklı bir makineden çok daha farklı olması gerektiğini belirtmiştir. Nitekim bu farklılığın tıbbi bilimle çözümlenmesinin güç olduğu ve hayatın rutin akışı içine beyne “hükmetme” olgusunun yerleştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu bağlamda zihin haritalama tekniği, “dış kaynaktan edinilen bilgilerin zihne kaydedilmesi sürecinde beynin yapılandırılmamış işlevsel niteliklerinin kullanılması” şeklinde tanımlanmıştır.
ZİHİN HARİTALARININ KULLANIM ALANLARI
Zihin haritaları günlük yaşamın çeşitli aşamalarında; öğrenme ve/veya düşünme gerektiren tüm süreçlerde uygulanabilmektedir. Profesyonel düzeyde planlama, iletişim, organizasyon, alternatifler ve yeni fikirler üretme vb. faaliyetlerde etkin bir biçimde kullanılmaktadır. Müzakere yönetimi de bu alanlardan biridir. Karşılıklı etkileşim ve bilgi alışverişine dayanan müzakere süreçleri yapısı gereği statik değildir, dinamiktir. Çelişen amaçların ortaya çıkardığı uyuşmazlıklar, karşılıklı bağlılık arz eder, yönetilmeyi, düşünmeyi, hızlı planlamayı ve alternatifler üretmeyi gerektirir. Bu yönetimsel çabanın bir sonucu olan müzakere, ortak amaçları müdafaa etmek üzere planlanır ve uygulanır. Bu süreçte zihin haritaları bir müzakerecinin en önemli yardımcılarından biridir.
ZİHİN HARİTALARININ MÜZAKERE SÜREÇLERİNDE KULLANIMI
Müzakere aşamalarında zihin haritalama tekniklerinin kullanılması, sürece daha geniş bir perspektiften bakma olanağı sağlar. Müzakereye hazırlık evresi mevcut uyuşmazlık alanı üzerinde analiz ve tutumların oluşturulması, taktiklerin belirlenmesidir. Bu evrede rota belirlemek, öngörü ve tahminler yapmak, hedef ve amaçları saptamak gibi stratejik konular gündemdedir. Zihin haritaları, konulara stratejik yaklaşmayı ve odak noktasını kaçırmamayı sağlar. Bu nedenle müzakereye ön hazırlık-giriş süreçlerindeki önemi her geçen gün artmaktadır.
Müzakere bir satranç oyunu gibidir. Hamleleri doğru ve zamanında yapmak esastır. Elbette kurallara riayet edilmesi, etik normların gözetilmesi sürecin sağlıklı yürütülmesi açısından elzem olgulardır. Bu ortamda taraflar güç, zaman ve bilgi unsurlarını ellerinde bulundurarak platformda yer alır. Müzakerenin tartışma (icra) aşamasında zihin haritalarını kullanmak bu üç unsurun elde edilmesi açısından oldukça önemlidir. Nitekim zihin haritaları yenileşimci ve yaratıcı düşünebilme kabiliyeti sağlar. Mevcut problemlerin alternatif çözüm yollarını sunmada yardımcı olur. Tartışma ortamında pozitif söylemler oluşturabilmenin önünü açar.
Teklif sunma ve pazarlık aşaması müzakere yönetiminin doruk noktasıdır. Bu aşamada zihin haritalama tekniği ile ortak bir terminoloji oluşturulur. Kelimeler oldukça önemlidir. Kullanılan dil ikna sürecinde kilit rol oynamaktadır. Vurgular nettir; konuşma, mimik ve renkler sürece belirleyicilik katar.
Bu bağlamda karşılıklı etkileşim sürecinde dinleme faaliyetinin ehemmiyeti de ortaya çıkmaktadır. Müzakere sürecinde zihin haritası notları alınırsa ve notlar semboller-görseller ile zenginleştirilirse anlama-anımsama süreci hızlanır. Her iki taraf müzakere edilen konuya ilişkin iletmek istediği hususları bu notları referans alarak belirtmektedir. Bu aşamada her ayrıntı belirleyicilik taşımaktadır.
Anlaşma süreci ve bu sürece müteakiben değerlendirme aşamaları, süreçlerde sona gelindiğine işarettir.
Anlaşma sürecinde zihin haritalarını kullanmak hem ormanı hem de ağacı görme kabiliyeti kazandırır. Çok boyutlu düşünmeyi öncül kılar. Yakın ve uzak düşünceyi sinerjik bir etkiyle bütünleştirir, fikir alışverişini hızlandırır.
Anlaşma aşamasının sonunda elde edilen dağınık, karmaşık ve kompleks bilgilerin derli toplu bir hale getirilmesine yardımcı olur. Zihin haritalarının müzakere sürecinde kullanılması daha önce hiç farkına varılmamış ilişkilerin tespitine zemin hazırlayacaktır. Nitekim müzakere süreci ciddi bir algı yönetimi çalışmasıdır. Yanlış yönetilmesi ciddi kayıplara neden olacaktır.
Müzakere süreçlerinde kullanımı bu kadar önemli olan zihin haritalarının çok daha geniş uygulama alanları vardır. Zihin Haritalarını çok geniş bir kapsamda doğru ve etkin kullanmayı öğrenmek için Mega Hafıza’nın “Zihin Haritaları” veya “Beyin Haritaları”” başlıklı eğitimlerine katılabilirsiniz. Bu arada Melik Duyar hocamla birlikte çıkacak olan “Müzakere Süreci ve Zihin Haritaları” başlıklı kitabın da çok yakında okurlarımızla buluşacağını duyurmak isterim.
(*) “Zihin Haritaları” ve “Beyin Haritaları” Mega Hafıza’nın tescilli markalarıdır.
