Şimdiki Çocuklar Deha Besinleri Yüksek DHA
Yüksek DHA – Bu makaleyi okumak yerine, makalenin aşağıda verilen video makale versiyonunu izleyebilirsiniz;
Beyin ve hafızanın etkin çalışması için öyle bir madde var ki; bu maddenin eksikliği çocuklarda okuma bozukluklarına, öğrenme problemlerine, öğrenilen bilgilerin hafızada tutulamamasına ve ayrıca hiperaktivite ve dikkat dağınıklığına sebep olabiliyor.
Yüksek DHA – Çoğu aile çocuklarının dikkat dağınıklığı ve odaklanma problemini öncelikle Yüksek DHA ile çözebilecekken, çocuğa neredeyse “kokain” etkisi veya bağımlılık yaratan beyni uyuşturan ilaçlar veriyorlar. Aman dikkat!
Alzheimer hastalarında da bu maddenin beyinde azaldığı görülüyor. Yani bu madde beyin yoğun çalışan ve Alzheimer’den korunmak isteyen herkes için önemli. Şu anda bu yazıyı teyit etmek istiyorsanız Google arama motoruna İngilizce “high dha and attention deficit disorder” veya “dha and reading scores” veya “alzheimer and low dha level” yazarak arama yapıp, ilgili bilimsel kaynaklara hemen ulaşabilirler.
Bunlardan biri, Oxford Üniversitesi Profesörlerinden Alexandra Richardson ve arkadaşlarının yaptığı bir araştırmada, okuma bozukluğu olan çocuklara günde ortalama 600 mg DHA verildiğinde olumlu gelişmeler gözlenmiştir (Richardson, Burton, Sewell, Spreckelsen, Montgomery, 2012).
Bir diğer araştırmada ise Güney Avustralya Üniversitesi Beslenme Psikolojisi Araştırma Merkezi’nde Prof. Catherine Milte ve arkadaşlarının yaptığı, hiperaktivite ve dikkat dağınıklığıyla ilgili bir araştırmada, günde 1000 mg’ın üzerinde DHA verilen çocukların odaklanma sorunlarında düzelmeler olduğu gözlenmiştir (Milte, Parletta, Buckley, Coates, Young, Howe, 2012).
Daima Yüksek DHA
Bu araştırmalarda vurgulanan yüksek DHA oranına dikkatinizi çekmek istiyorum. Okuma bozuklukları için günde minimum 600 mg. DHA verilirken, dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite için günde 1000 mg.’ın üzerinde DHA oranından bahsediliyor. Yani DHA oranının yüksek olması önemli.
Beynin ihtiyacı olan DHA’nın açık okunuşu “Dokosa Heksaenoik Asit”. Bu maddenin önemli olmasının nedeni şu; Beynin yaklaşık % 60’ı yağ asitinden oluşuyor ve bunun da yaklaşık % 50’si DHA. DHA özellikle beyin hücre zarlarında yoğun olarak bulunuyor. Yani beyin hücrelerinin çalışması ve diğer beyin hücreleri ile bağlantılar kurması için hayati bir öneme sahip.
İlginç olan vücut bu maddeyi kendisi üretemiyor. Bu maddenin besinlerle dışarıdan alınması gerekiyor. Yani almanız gereken bir ilaç değil, sadece besin. Bir omega-3 yağ asidi olan bu besin, DHA’sı yüksek olan yağlı okyanus balığı yemekle, veya yüksek DHA oranlı balık yağı içmekle alınıyor. İş bu kadar basit.
Yetişkinler de Risk Altında
Çocuklar gibi, beyninde DHA miktarı eksik olan yetişkinler de ciddi zihinsel problemler yaşıyorlar. Bunu en iyi hamilelik sonrası hafıza ve depresyon problemleri yaşayan anneler bilir. Ancak çoğu anne yaşadığı bu sorunun gerçek nedenini bilmiyor. Ben size gerçek nedenini açıklayayım;
Çocuğun beyni hamilelik döneminde anne karnında hızla oluşmaya başlar. Hatırlayın beynin önemli bir bölümünün DHA’dan oluştuğunu ve vücudun bunu kendi kendisine üretemediğini söylemiştim. Çocuğun beyninin oluşması için tek kaynak annesidir. Yani çocuğun beyninin oluşması için anne adayının da, hamilelik döneminde kendi ihtiyacından daha çok DHA alması gerekiyor. Annenin yeteri kadar DHA almadığını kabul edelim. Bu durumda çocuğun beyninin oluşması için gerekli olan DHA annenin beynindeki DHA kaynaklarından çekilmekte ve çocuğun beyni oluşmaktadır. Ama bu sefer anne problem çekmektedir. Çoğu anne bu sebepten dolayı hamilelik sonrası hafıza zayıflığı, unutkanlık, depresyon gibi problemlerle karşılaşmaktadır. Bunun sebebi beynindeki DHA eksikliğidir.
Çocukların beyin gelişiminde DHA’nın önemli olduğu dört önemli dönem var
Bunlardan birincisi hamilelik döneminde anne karnında çocuğun beyninin gelişmesi dönemidir. Bu dönemde annenin zengin DHA alması gerekiyor.
İkincisi, 1 ile 3 yaş arasındaki dönemdir. Bu dönemde her bir beyin hücresinde, hücreler arası bağlar kurma potansiyeli olan binlerce ipliksi bağlar hızla oluşmaya başlıyor. Bu dönemde çocuğun DHA’yı anne sütü kanalıyla alması önemli. Annenin de emzirme sırasında DHA alması gerektiğini yakaladınız sanıyorum. Ayrıca bu dönemde beynin gelişmesini desteklemek için, 6 aydan başlamak üzere çocuğa yüksek DHA içeren bir balık yağı verilmesi önemli.
Çocuklar için diğer bir önemli dönem 3 ile 7 yaş arasıdır. Çünkü hafıza ve zekanın % 75’i bu dönemde oluşuyor.
Beyin gelişiminin hızla devam ettiği dördüncü dönem ise 5 ile 12 yaş arasıdır. 5 yaşında insan kafatasının boyutu nihai halin % 90’ına ulaşmış oluyor. Ergenlik dönemine giriş olan ortalama 12 yaşında ise insan kafatası nihai boyutuna ulaşıyor.
Bu dört dönem boyunca beynin zengin DHA ile desteklenmesi çok önemli.
Şu anda, kullanmanız gereken balık yağının içindeki DHA miktarının önemli olduğunu algıladınız sanırım. Günde en az 600 mg alınmalı. Hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı için bu miktarın günde ortalama 1000 mg.’ın üstüne çıkması gerekiyor.
DHA’nın Kaynağı
DHA’yı alabileceğiniz en önemli kaynak yüksek DHA içeren balıklar veya bunlardan elde edilen omega-3 balık yağıdır. Ancak her omega-3 balık yağında yüksek DHA bulunmuyor. DHA, derin okyanus balıklarının kendilerini sağuktan korumak için ürettikleri yağlardan oluşuyor. Okyanus harici denizlerinde tutulan balıklar okyanuslara göre sığ deniz balıkları oldukları için DHA oranları düşüktür. Ayrıca piyasada bulunan balık yağlarının çoğunun ortalama DHA oranları 130 ile 260 mg arasındadır ve bu oran farklı tipteki balık yağlarının vücut tarafından emilme oranları da göz önüne alındığında çok düşüktür. Bu konu için ayrıca etil-ester balık yağı ile trigliserid balık yağı arasındaki farkı da incelemeniz gerekecektir.
Varsa, hemen kullandığınız balık yağının etiketindeki DHA miktarının kaç miligram olduğunu kontrol etmenizi tavsiye ediyorum. Haklı olduğumu göreceksiniz. Dikkat edin, balık yağının kaç miligram olduğuna bakmayacaksınız, balık yağının etiketinde yazan DHA miktarının kaç miligram olduğuna bakmanız gerekiyor.
KAYNAKLAR
Richardson AJ, Burton JR, Sewell RP, Spreckelsen TF, Montgomery P (2012) Docosahexaenoic Acid for Reading, Cognition and Behavior in Children Aged 7–9 Years: A Randomized, Controlled Trial (The DOLAB Study). PLoS ONE 7(9): e43909. doi: 10.1371/journal.pone.0043909
Milte CM, Parletta N, Buckley JD, Coates AM, Young RM, Howe PR. (2012). Eicosapentaenoic and docosahexaenoic acids, cognition, and behavior in children with attention-deficit/hyperactivity disorder: a randomized controlled trial, Nutrition. Jun; 28(6):670-7. doi: 10.1016/j.nut.2011.12.009. Epub 2012 Apr 25
