Özel Ders / Özel Kurs – Ne Kadar Özel?
“Özel ders almak” pek çok ülkede lüks giderler arasında görülür. Öncelikle “özel” ifadesi, insanı bu işin pahalı olmasına ikna ediyor. “Ders” ise zihnimizde yetişkinleri değil, genellikle okul çağı öğrencilerini işaret ediyor. Bu nedenle, burada da “özel ders” kavramıyla, çocuklara aldırdığımız özel dersi anlatma niyetinde olduğumuz besbelli.
Dünyanın birçok ülkesinde, aileler çocuklarına okul dışında özel dersler aldırıyor. Sadece bizim ülkemizde değil, dünyanın her ülkesinde çocuklar deyince akan sular durur; çocuklarımızın bizden daha ileride olmasını, daha rahat yaşamalarını, daha çok gelire sahip olmalarını, daha yüksek statülerde çalışmalarını arzu ederiz. Kim istemez? Ama her arzunun gerçekleşme maliyeti yani bir bedeli var; imkânınız varsa gerçekleştirebiliyorsunuz, aksi takdirde hayallerimizden biri olarak tarihe geçiyor.
Anne ve babalar dünyanın birçok yerinde çocuklarına çeşitli nedenlerle özel ders aldırıyor. Kimi temel bilgilerini pekiştirsin diye, kimi belli sınavlara hazırlık için, kimi ise arkadaşlarından geri kalmaması amacıyla. Ne amaçla olursa olsun, sonuçta daha iyi bir gelecek umuduyla etek dolusu paralar harcıyoruz.
Özel Ders ve Dershaneler
Dershanelerin yaygın olmadığı 80’lerde özel dersler veren hocalar inanılmaz para kazanıyorlardı. Özellikle Matematik dersi hocaları; eh, iş hesap-kitap işi! MEB bu hocaların verdiği özel derslere engel olamayınca onlardan haraç almak üzere 90’lı yıllarda vergiye tabi olmalarını bile istemişti. Sonunda bireysel hocalar daha akıllı çıktı; güçlerini birleştirerek işi dershaneciliğe dönüştürüp, söz gelimi saatte 50 TL kazanacağına, kazançları saatte 100 TL’ye çıkarmışlardı. İşbirliğinin ve dayanışmanın ticari sonuçlarıydı bunlar. Şimdi hala böyle özel eğitimler veren binlerce öğretmen var; saat ücretleri 100-150 TL’den başlayıp, hocanın şöhretine (!) göre yukarılara doğru füze hızıyla artıyor.
Konuyla ilgili BBC Capital’de bir haberi yayınlanan Alina Dizik, dünyada özel ders sektörünün yılda yüzde 7 oranında büyüme kaydettiğini ve 2018’de 100 milyar doları aşması beklendiğini belirtmişti. Aynı yazıda, ABD’de bu sektörün yıllık cirosunun 7 milyar doları, Kore’de ise 13 milyar doları aştığı kaydediliyor.
Ne rakam değil mi?
Eğitimin çöküşü bir ülkenin çöküşü demek. İnsanoğlunun eğitime verdiği önemin bir göstergesi olarak algılamak istiyorum bu rakamları. Harcıyorsanız karşılığını alıyorsunuz demek ki! Sahi öyle mi dersiniz?
Bu sektörün sürekli büyümekle birlikte, özel derslerin başarıya katkısı olup olmadığı sorunu sizce de tartışmalı değil mi? Şüphesiz birebir eğitim, her zaman, grup veya sınıf ortamındaki eğitime göre daha yüksek başarı elde etmenin yolu olarak görülmüştür.
Bu yargı doğrudur. Ancak bu sonucu ölçecek somut bir ölçek veya bir araştırma yok. Başarı-özel ders ilişkisi üzerinde akademisyenlerin araştırma yapmalarını öneririm. Biz de ona göre yol haritası belirleyelim.
Alina Dizik’in yazısında, ayrıca, velilerin çocuklarına özel kurs veya ders aldırmak için ödedikleri paranın karşılığını alıp almadıklarını tespit etmek amacıyla Hong Kong Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Eğitim profesörü Mark Bray UNESCO için Asya ve Avrupa’da “gölge eğitim” adı verilen özel ders sektörünü araştırmış:
İşin bir de sosyal psikoloji boyutu var. Dizik’in araştırmasına göre, söz konusu Bray hoca, “çoğu ailenin, arkadaşları da ders aldığı için çocuklarına özel dersler aldırdığını; velilerin yüzde 72’sinin çocuklarına ders aldırdığında, geri kalan yüzde 28’nin kendisini kötü hissettiğini” kaydediyor.
Özel ders konusunun başında çocuklarını eğitmede acımasız davranan ve rekabetçiliğin eğitimde de zirve yaptığı uzak doğu ülkeleri geliyor. Çocukların aldığı özel ders saatleri bölgeden bölgeye değişiyor. Asya’da çocuklar haftanın çoğu gününü özel dersle geçiriyor.
Batı Avrupa ve ABD’de ise haftada yaklaşık iki saat civarında. Akademik engellerin arttığı, örneğin ilkokula giriş sınavlarının yapılması gibi nedenlerle bazı ülkelerde ebeveynler özel derslere yöneliyor. Ayrıca kamu eğitimine güvenin azalması bir başka neden olarak görülüyor.
Bray’ın tespitine göre; Singapurlu Sher-li Torrey 3 yaşındaki kızına Mandarince dersi aldırıyor. Singapur’da eğitim standartlarının çok yüksek olduğunu belirten Torrey, önceleri okul dışında ekstra ders aldırma konusunda tereddüt ettiğini, ancak bütün çocukların küçük yaştan itibaren ders aldığını, kızının da yaşıtlarına kıyasla ilkokula daha alt seviyeden başlamaması için özel derse yöneldiğini söylüyor. Bray’ın araştırmasına göre, Hong Kong’da öğrencilerin yüzde 72’si, Güney Kore’de ise ilkokul öğrencilerinin yüzde 90’ı özel dersler alıyor.
Avrupa: Danimarka ve Finlandiya’da Devlet Okuluna Güven Zirvede
Kuzey Avrupa’da ders notları yüksek olduğu için özel ders oranları daha düşük. Bray, bu ülkelerde eski sistemin hala geçerli olduğunu, velilerin devlet okullarına güven duyduğunu belirtiyor. Danimarka ve Finlandiya’da okul dışı özel ders oranı çok düşük düşüktür, ama öğrenciler çok başarılıdır. 2009’da 65 ülkeden 470 bin 15 yaş öğrencisi üzerinde yapılan bir araştırmada Finlandiya fen bilgisinde ikinci, okumada ise üçüncü sırada yer almıştı. Diğer ülkelerde ise ebeveynler kamu eğitim kalitesinde düşüş olduğuna ve matematik ve dil gibi derslerde özel derslerin bu açığı giderebileceğine inanıyor.
İskoçya’da özel bir ders programının müdürü olan George Hawkins, bazı ailelerin çocuklarını ilkokul sonrasında bir yıl boyunca özel derslere tabi tuttuğunu, bale ya da yüzme dersi gibi okul sonrası aktivitelere nasıl bakılıyorsa bu derslere de aynı gözle bakıldığını belirtiyor.
ABD
ABD’de özel ders sektörü yılda yüzde 5-7 oranında büyüyor. Ebeveynler, çocukları 10 yaşına geldiğinde matematik, fen bilgisi ve okuma gibi temel derslerde bilgilerini pekiştirmek amacıyla özel derslere yönelmeye başlıyor. Bazı veliler çocuklarının teke tek ya da küçük gruplarda daha iyi öğrendiği, okulların ise bunu sağlamadığı kanısında. Uzmanlar ise, veliler kamu eğitimi hakkında bu şekilde düşünmeye devam ettiği sürece bu tür gölge eğitim faaliyetlerine para harcama eğilimlerinin daha da artacağına inanıyor.
Türkiye
Ülkemizde özel ders aldırma ile başarı arasındaki ilişkisi konusunda çok az sayıda araştırma var. Bunlar da daha çok özel dershanelerle ilişkili olarak ÖZDEBİR gibi kuruluşların çabalarıyla gerçekleştirilmiş. Akademisyenleri özel ders – başarı ilişkisi konularında araştırma yapmaya davet ediyoruz.
Kaynak: www.bbc.com
