Hafıza İlişkileri – Beyindeki Kataloglama Sistemi Nedir?
Hafıza ilişkileri – İyi bir hafıza gücü bilginin hızlı hatırlanması ile doğru orantılıdır. Hatırlanmak istenilen bilginin saatlerce düşünüldükten sonra hatırlanmasının pek de önemi yoktur. Sınavda hatırlanamayan bir bilginin, sınav sonrası saatlerce düşünüldükten sonra hatırlanmasının ne önemi var ki? Bilginin hafızada istendiği zaman hızlı ve kolay hatırlanması ise bilginin ilk öğrenildiği zaman beyne kaydedilme detayında gizlidir. Şimdi bu detaya göz atalım istiyorum.
Bir an yeni öğrenilen her bilgiyi bir kitaba, yeni bilgilerin beyinde depolandığı yeri de evimizin içine benzetelim. Bu durumda her yeni bir bilgi öğrendiğimizde evimize yeni bir kitap girecek demektir. Sonra eve gelen her kitap evimizin herhangi bir yerinde saklanacaktır. Bu kitapları sistemsiz bir şekilde evimizdeki bir odanın içine rastgele attığımızı düşünün. O oda ağzına kadar dolunca bu kez eve gelen yeni kitapları diğer bir odanın içine atarak bu odayı da ağzına kadar doldurduğumuzu hayal edin. Sonra evde sakladığımız yani depoladığınız bir kitabın içindeki bilgilere bakma ihtiyacımız oldu diyelim. Bilginin beyinde hatırlanması aradığınız kitabın evin içinde bulunarak ihtiyacınız olan sayfalarına bakılmasına benzemektedir.
Hafıza ilişkileri – Düzensiz bir şekilde odalara tıka basa yığdığınız kitapların arasında aradığınız kitabı hızla bulabileceğinizi düşünüyor musunuz? Bu durumda emin olduğunuz tek bir şey olacaktır. O kitap evinizin içinde odaların birinde bir yerde duruyor. Ama, nerede? İşte sorun bu. Kitabı bulmanız oldukça zor. Ancak şunu kaçırmayın, kitabı aradığınızda bulamamanız, kitabın orada bir yerde olmadığının bir kanıtı değil. Bir başka ifadeyle kitabın bir yerde saklanması veya depolanması, onun arandığında ulaşılmasını kolaylaştırmıyor.
Öğrenilen bilgilerin beyinde saklanması da, ulaşma için bir sistem kurulmamışsa, onların istendiğinde hatırlanmasını garanti etmiyor. Öğrencinin sınavda hatırlayamadığı bir bilgiyi sınav sonrası hatırlaması işte böyle bir şey.
Hafıza ilişkileri – Bilgisayarların bilgiyi hard diske kaydetmesi insan beyninin kayıt mekanizmasına çok benziyor. Verilerin bilgisayarın hard diskine kaydedilmesini bilginin beyinde saklanmasına, hatırlama olayını da bilgisayarın bilgiyi hard diskten alıp ekranda göstermesine benzetebiliriz. Bu benzetme ışığında bilgisayarın bilgiyi kaydetme ve tekrar geri getirme sürecini iyi anlarsak, öğrendiğimiz bilgileri hızlı hatırlamak için nasıl kaydetmemiz gerektiğini de keşfetmiş oluruz. Gelin şimdi bilgisayarın verileri hard diske nasıl kaydettiğine ve bu bilgilere ihtiyacı olduğunda onlara nasıl hızlı ulaştığına bir göz atalım;
Bir “Word” dosyası oluşturduğunuz diyelim. Bilgisayara “Hadi bunu kaydet” dediğinizde hemen kaydediyor mu? Tabi ki “Hayır”. Önce sizden bir şey istiyor. “Dosya adı ne olacak?” diye soruyor. Bu dosyaya örneğin “DENEME-1” gibi bir isim verebilirsiniz. Siz bir isim vermezseniz, bilgisayar dosyanıza rastgele kendi bir isim veriyor. Çünkü daha sonra ihtiyacı olduğunda bu bilgiye ulaşmak için kayıt sırasında önceden bir sistem kurmak zorunda.
Bilgisayar bilgileri kaydederken ayrıca hard diskte size kullandırmadığı “Master File Table (Master Dosya Tablosu)” adı verilen özel bir yerde bu dosyayla ilgili “KATALOGLAMA” bilgilerini kaydederek saklar. Bu özel bölüme hard diske yazılacak olan “DENEME-1” dosyasının adını yazar ve yanına bir virgül koyar. Sonra hard diskte ilgili dosyanın kaydedilebileceği boş bir alan arar. Bulunan boş yerin hard disk başlangıç adresinin “XX1” olduğunu ve “DENEME-1” dosyasının hard diskte “XX1” adresinden “XX2” adresine kadar kaydedildiğini kabul edelim. Bilgisayar kayıtlara hızlı ulaşmak için kendisinin kullandığı özel yerdeki “DENEME-1” ifadesinin yanına “XX1, XX2” bilgilerini de ilave eder. Böylece bilgisayar bu dosyaya ulaşmak için ihtiyacı olan bilgileri bu özel bölümde saklar. Bilgisayarın herhangi bir dosyaya hard diskte ulaşmak için ilk baktığı yer yine “Master File Table” denilen bu özel alandır.
“DENEME-1” dosyasına tekrar ulaşmak isterseniz, bilgisayara ekrana getirmesini istediğiniz dosyanın adını vermek zorundasınız. Dosyanın adını alır almaz bilgisayarın ilk işi hard diskteki “Master File Table” denilen özel alana giderek bu dosya adını orada bulmaktır. Dosya adını bulunca, hemen yanındaki hard disk kayıt bilgileri olan “XX1” ve “XX2”yi okuyarak ilgili dosyayı bu adresler arasından okuyarak ekrana getirir.
Yıllar sonra “DENEME-1” dosyasının içindeki bir bilgiye ihtiyacınız oldu diyelim. Aradığınız bilginin bilgisayarınızda kayıtlı dosyaların birinin içinde olduğunu hatırladığınız halde dosya adının ne olduğunu hatırlayamazsanız ne olur? Bu durumda dosyaya ulaşamazsınız. Peki aradığınız dosyaya ulaşamamanız demek, o bilginin hard diskte olmadığını mı gösteriyor? Kesinlikle “Hayır”. Aradığımız bilgi orada, ancak sorunumuz ona ulaşamamakta.
Kütüphanelerde de benzer şekilde hangi kitabın kangi salonda, hangi dolapta ve hangi rafta olduğu bilgilerini içeren “KATALOGLAMA” sistemleri kullanılmaktadır. Bu, bir bilgiye ulaşmak için o bilginin başka bir bilgi ile ilişkilendirilmesi (hafıza ilişkileri) ile mümkün olmaktadır.
Beyindeki kataloglama işlemi de benzer şekilde bir bilginin bilinen diğer bir bilgiyle zihinsel olarak ilişkilendirilmesi (hafıza ilişkileri) ile mümkün olmaktadır. “BACAK” anlamında kullanılan İngilizce “LEG” kelimesini öğrenirken, “LEYLEK (LEG)” kelimesinin içinde “LEG = LEK” ifadesinin olduğunu, leyleğin de “BACAKları” ile meşhur olduğunu düşünmek bir şekilde kataloglama yapmaktır. Bir listede 14. Maddenin “ALTIN” olduğunu hatırlamak için “14 Ayar” ve “Altın” ilişkisini düşünmek yine zihinsel bir kataloglama yapmaktır. Bu tip düşüncelerle öğrenilen bilgilerin hatırlanması çok daha kolaydır.
Hafıza ilişkileri – Bu bilgiler ışığında bundan böyle yeni bir bilgiyi öğrenirken bildiğiniz başka bir bilgiyle ilişkilendirmeye çalışın. İşlerin kolaylaşacağını göreceksiniz.
Not: Melik Duyar’ın diğer eğitimleri ve kitapları için aşağıdaki web adreslerini ziyaret edebilirsiniz;
MEGA HAFIZA – Mega Hafıza Setleri
MEGA EĞİTİM – Beyin Temelli Eğitimler
MEGA ARİTMETİK – 5 ile 12 Yaş Arası Çocuklar İçin Beyin Egzersizleri
MEGA SHOP – Mega Hafıza Online Alışveriş Sitesi
MEGA İNOVASYON – Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon
KİŞİSEL GELİŞİM – Kişisel Gelişim Makaleleri
HIZLI OKUMA – Ücretsiz Hızlı Okuma Eğitimi
MEMORIAD – Dünya Beyin Sporları
MEGA ZEKA – Zeka Oyunları ve Zeka Oyuncakları
MEGA İNGİLİZCE – Hafıza Teknikleriyle İngilizce
