Hafıza – Görmek bakmak ilişki Kurmak
Hafıza – Yıllardır hali vakti yerinde olan köy ağası, işlerinin ardarda ters gitmesinden dolayı iflas etmiş. On beş yıldır yanında çoban olarak çalışan Memo’yu çağırıp, “Bak Memo, ben iflas ettim. Yıllardır bende çok hakkın var. Ama artık yanımda adam çalıştıracak gücüm kalmadı. Sen de bizim kara öküzü al da helalleşelim.” demiş.
“Hangi kara öküz?” diye sormuş bizim Memo.
“Bilmiyor musun evladım!” diye şaşırmış ağa, “Her gün çifte sürdüğün, beslediğin, bizim ahırdaki kara öküz!”
“Ha! Ondan mı bahsediyorsun ağam!” demiş Memo, “Bugüne kadar ben ona hiç alıcı gözle bakmamıştım. Müsaade edersen ahıra gidip, helalleşmeye değer mi, tekrar bir bakayım!”
Çoğumuz Memo gibiyiz!
İş sahibi olmaya gelince, Memo yıllardır beslediği kara öküze hiç alıcı gözüyle bakmadığını fark ediyor. Peki, biz, hafızamızda tutmak istediğimiz şeylere alıcı gözüyle bakıyor veya dinliyor muyuz?
“Görmek ve Bakmak” üzerine çok sayıda yazı veya şiir okumuşsunuzdur. Her gün milyonlarca nesne gördüğümüz halde, ya da binlerce kez farklı sesler işittiğimiz halde, yalnız baktıklarımızı, hatta hafızaya kaydetmek amacıyla dikkatli bir şekilde baktıklarımızı veya odaklanarak dinlediklerimizi hatırlarız.
Gelin dikkatin hafızada ne kadar önemli olduğuyla ilgili bir örnek inceleyelim. Şimdi aşağıdaki olayı dikkatli okumanızı istiyorum.
İçinde 40 yolcu bulunan bir otobüsü sürdüğünüzü kabul edelim. Otobüs bir durakta duruyor ve bu durakta 10 kişi otobüsten inerken 5 kişi de otobüse biniyor. Bir sonraki durakta 8 kişi otobüsten inerken, 3 kişi de otobüse biniyor. Bundan sonra otobüs iki durakta daha duruyor. Bunların ilkinde hiç yolcu binmiyor ama 10 yolcu otobüsten iniyor. İkincisinde ise inen yolcu olmuyor, ancak 5 yolcu biniyor. Otobüs bundan sonra yoluna devam ederken, yolda arıza yapmış diğer bir otobüsün 15 yolcusunu daha alıyor. Bir sonraki durakta otobüse 5 yolcu binerken, 10 yolcu iniyor. Otobüs yoluna devam ederken, yolcu sayısını kalabalık gören trafik polisi otobüsü durdurarak yolcu sayısını kontrol ediyor.
Şimdi paragrafı tekrar okumadan, sorulacak iki soruya hemen cevap vermeye çalışmanızı istiyorum. Şundan oldukça eminim, trafik polisi durdurduğunda otobüste kaç kişi vardı diye sorsam hemen hemen hepiniz doğru cevap verirdiniz. Ama ben bunu sormayacağım. Soracağım ilk soru; otobüs toplam kaç kere durdu?
Yanılıyor olabilirim ama bu soruya çoğumuzun doğru cevap vermediğini sanıyorum. Bunun nedeni “otobüste kaç kişi kaldı?” sorusunun beklenmesidir. Dikkatinizi, tamamen otobüsten inen ve binenlere verdiniz. Sadece otobüste kaç kişi kaldığına odaklandınız, otobüsün durma sayısının önemli olduğunu düşünmediniz. Bundan dolayı otobüsün kaç kere durduğuna dikkat etmediniz. Dolayısıyla bu bilgi hafızanıza hiç kaydedilmedi. Siz de hatırlayamadınız ve doğru cevap vermediniz.
Hafızaya kaydedilme ve hatırlama ilişkisine dikkat ediniz.
Aslında anlattığım bu örnekteki birinci soru çok sık olarak bulmaca şeklinde sorulmaktadır. Bu sebeple daha önce bilenler belki bu soruya doğru cevap vermiş olabilir. İçinizde daha önce bunu duyanlar “Ha şu olay mı!” demiş olabilir. Onlar da hemen sevinmesinler. Çünkü onlara da “Otobüste kaç kişi kaldı?” desem çoğunlukla doğru cevap veremezlerdi. Çünkü onlar da sadece otobüsün kaç kere durduğuna odaklanmışlardı. Tabii fazla da iddialı olmamalıyım. Bazılarınız belki bu iki soruyu beklemiş olabilir ve dikkatlerini bunlara yoğunlaştırmış olabilir. Eğer durum böyle ise onlar için ikinci bir sorum daha var. Bu soruya doğru cevap verebileceğinizden emin değilim. Yapılan araştırmalar, her 100 kişide ancak 5 kişinin bu soruya doğru cevap verebildiğini göstermektedir. İşte ikinci soru: Otobüs şoförü kaç yaşındaydı?
Eğer bu son soruya doğru cevap verdiyseniz siz de %5’lik grup içindesiniz demektir.
Aslında bu son soru hafıza testinden ziyade bir aldatmaca, çeldirici bir sorudur. Bu soruyu sormamdaki neden, hafıza gücü ile dikkat arasındaki ilişkiyi vurgulamaktır. Eğer hikâyeyi anlatmadan önce otobüs şoförünün yaşını da soracağımı söylemiş veya soracağıma dair ipucu vermiş olsaydım, bu defa şoförün yaşını hatırlayabilirdiniz. Özet olarak, hafıza gücü dikkat ile doğrudan ilişkili olup, hatırlama isteği ile orantılıdır.
Bir başka durum ise şudur: “Bu işte bir bit yeniği olabilir!” şeklinde düşünerek verilen bilgilere yoğunlaştığınız halde, hiç dikkatinizi çekmeyen hususlar karşınıza soru olarak geldi. Belki de bu garip durum karşısında kendi kendinize güldünüz. Şimdi, son soruyu tekrar soralım: Otobüs şoförünün yaşı nedir?
Eh, artık anladınız; en başta söylemiştik; otobüsü süren sizdiniz ya!
Dikkat hafıza için önemli bir anahtardır!
Dikkat edilmeyen bir şeyin öğrenilmesi, hafızaya kaydedilmesi ve hatırlanması mümkün değildir. Burada hemen belirtelim ki, dikkat etmek de tek başına yeterli bir çözüm değildir. Dikkat ederek veya dikkat edilerek duyulan veya görülen bir şeyin hatırlanabilmesi ve hafızaya kaydedilmesi için daha önceden bildiğimiz ve öğrendiğimiz kavramlarla ilişkilendirilmesi gerekmektedir.
Bu zamana kadar hafızanıza neleri yerleştirdiyseniz, hepsi de bilinçaltında bir başka şeyle ilişki kurulması sonucunda başarılmıştır. Hayatınız boyunca, bilinçaltında kurulan ilişkilerden habersiz olarak birçok şey öğrendiniz. Bu durumu bilmediğimiz ve bilinçaltını da kontrol etmediğimiz için, öğrenme, biraz şans veya biraz gayret şeklinde gerçekleşmiştir. Yani çoğu zaman öğrenmek için boşa zaman harcadığınız gibi boşa giden bir gayret harcanmıştır. Hafıza bir ilişkiler kümesi olup, bu ilişkileri bilinçli olarak kurabildiğimiz anda eğitilmiş bir hafızaya sahipsiniz demektir.
Not: Melik Duyar’ın diğer eğitimleri ve kitapları için aşağıdaki web adreslerini ziyaret edebilirsiniz;
MEGA HAFIZA – Mega Hafıza Setleri
MEGA EĞİTİM – Beyin Temelli Eğitimler
MEGA ARİTMETİK – 5 ile 12 Yaş Arası Çocuklar İçin Beyin Egzersizleri
MEGA SHOP – Mega Hafıza Online Alışveriş Sitesi
MEGA İNOVASYON – Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon
KİŞİSEL GELİŞİM – Kişisel Gelişim Makaleleri
HIZLI OKUMA – Ücretsiz Hızlı Okuma Eğitimi
MEMORIAD – Dünya Beyin Sporları
MEGA VİTAMİN – Vitaminler, Mineraller ve Gıda Destek Ürünleri
MEGA ZEKA – Zeka Oyunları ve Zeka Oyuncakları
MEGA İNGİLİZCE – Hafıza Teknikleriyle İngilizce
