Oyun – Beyniniz Oyuncak İstiyor, Oynamak İster misiniz?
Oyun – Neden oyun oynamayı severiz? Spor yapmayı, kovalamacılık oynamayı, bilgisayar oyunu oynamayı? Hepsini çok severiz. Sadece biz mi? Kediler, köpekler, kuşlar bile oyun oynamayı sever. Neden bunu yaparız?
Oyun oynamanın, beynin dış korteksinin fonksiyonlarından olan, öğrenilen bir aktivite mi olduğu, yoksa yemek yemek, uyumak gibi ilkel beyinin bir fonksiyonu mu olduğunu tespit etmek için fareler üzerinde bilimsel çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda, farelerin beyinlerinin dış korteksi alınarak nasıl oyun oynadıkları gözlenmiştir. Gözlemler sonucunda tam beyne sahip fareler ile dış korteksi çıkarılmış farelerin oyunlarda aynı puanı aldıkları gözlenmiştir. Bu sonuca göre oyun oynamanın öğrenilmeyen bir aktivite yani ilkel beyin fonksiyonlarından bir tanesi olduğu sonucuna varılmıştır.
Akademisyen Jaak Panksepp’ in oyun ve beyin ile ilgili yaptığı çalışmalarda, oyunlar oynamanın çocuk gelişimde ve sosyalleşmede çok önemli bir fonksiyon olduğunu belirtmektedir. Oyun oynamak, biz sosyal varlıkların nasıl sosyal olunacağının kurallararının öğrenilmesidir. Aslında oyun, kuralları nasıl öğrendiğinizdir.
Oyunla arkadaşınızın neyi eğlenceli gördüğünü veya görmediğini öğrenebilirsiniz, sınırlarınızı öğrenebilirsiniz veya hangi arkadaşınızın nelerden hoşlandığını öğrenebilirsiniz.
Oyun Oynamak Tedavi Amaçlı Bile Kullanılabiliyor
Bazı araştırmalar, özellikle erken yaşlardaki okul çağındaki çocuklarda oyun oynamamanın ciddi sonuçlar doğurabileceğini göstermiştir. Oyunlar olmazsa çocuklar daha agresif ve uyumsuz olabilmektedir. Jaak Panksepp, ADHD (Attention-deficit Hyperactivity Disorder) – Dikkat Dağınıklığı Hiperaktivite Bozuklukları artışlarınının sebeplerinden bir tanesinin oyun oynamamak olduğunu düşünüyor. Öğretmenlerinin ve ebeveynlerinin raporlarına göre bu rahatsızlıkları sergileyen çocuklara ekstra oyun zamanı verildiğinde çocukların davranışlarında ilerleme gözlendiği belirtilmektedir.
Queens College, New York Üniversitesi’ ndeki psikologlar, çocuklara ADHD tanısı koyulmadan önce uyguladıkları tedavi ile çocukların beyinlerini değiştirebileceklerine, böylelikle çocukların hiç ADHD’ ye yakalanmayacaklarını düşünmektedirler. Uyguladıkları bu tedavi, çocukların odaklanmasını, planlama yeteneklerini, hafızalarını ve tepki kontrollerini artırmaya yönelik 5 haftalık bir oyun programıdır. Uygulanan program aslında oldukça basittir. Çocuklara “Saymın diyorki”, “Jenga”, “dans ederken donma” şeklinde oyunlar ve bunların türevleri oynatılmaktadır.
Dijital Çağ’da Oyun Oynama
Dijital çağın gelişmesiyle çocukların ellerinden düşürmediği akıllı telefonlardaki ve el bilgisayarlarındaki bazı oyunların ve uygulamaların çocukların kognitif olmayan özelliklerinin geliştirmesine etkisi yok sayılamaz. Video oyunları, sabır, çevreye uyum becerisi, yaratıcılık, problem çözme yetenekleri gibi kognitif olmayan özelliklerin geliştirilmesinde, geleneksel okul ve ders kitabı yöntemlerinden daha fazla yardımcı olduğu gözlenmiştir. Stanford Üniversitesi, Eğitim Fakültesi’nde Profesör olan Dan Schwartz, “oyunlar oynamanın daha önce bilinmeyen öğrenme yöntemlerini ölçmemize yaramaktadır” demektedir. Kalıplaşmış bilginin ve yöntemlerin dışına çıkmak oyunlarla mümkün olabilmektedir. Dijital oyunlar zihinlerin serbestçe dolaşabileceği, keşfedebileceği, insanlarla etkileşim kurabileceği yerlerdir.
Video oyunları oynamada ABD’de lisans seviyesinde dersler açılmıştır. Bununla birlikte öğrenmeye, dijital ağlarla sosyalleşme, strateji kurmaya yönelik Wisconsin Üniversitesi – Madison’da “Video Oyunları ve Öğrenme” lisans dersleri verilmektedir.
Aynı şekilde, birlikte öğrenme sağlanabilmesi için geleneksel ve dijital oyunlar birlikte oynanmalıdır. Unutulamaması gerekir ki el bilgisayarlarının fazla oynanması beklenen olumlu etkiden ziyade olumsuz sonuçlara da yol açabilmektedir. Dijital oyunların yanı sıra geleneksel oyunlarla çocukların öğrenmesine desteklenmelidir.
Çocuklara oynama fırsatları sunmalıyız; kognitif ve kognitif olmayan özelliklerinin, bununla birlikte hafıza ve zekalarının gelişimi için eğitici oyunlar oynatmalı ve özellikle aile ile birlikte kaliteli zaman geçirilmelidir. Çocukları oynatarak öğretmeliyiz.
Not: Melik Duyar’ın diğer eğitimleri ve kitapları için aşağıdaki web adreslerini ziyaret edebilirsiniz;
MEGA HAFIZA – Mega Hafıza Setleri
MEGA EĞİTİM – Beyin Temelli Eğitimler
MEGA ARİTMETİK – 5 ile 12 Yaş Arası Çocuklar İçin Beyin Egzersizleri
MEGA SHOP – Mega Hafıza Online Alışveriş Sitesi
MEGA İNOVASYON – Yaratıcı Düşünme ve İnovasyon
KİŞİSEL GELİŞİM – Kişisel Gelişim Makaleleri
HIZLI OKUMA – Ücretsiz Hızlı Okuma Eğitimi
MEMORIAD – Dünya Beyin Sporları
MEGA ZEKA – Zeka Oyunları ve Zeka Oyuncakları
MEGA İNGİLİZCE – Hafıza Teknikleriyle İngilizce
