Beyin ve Dil – Duyulan Anlamsız Sözleri Anlamadan Söylemenin ve Anlamadan Okumanın Nörobilimi
Anlamsız Sözcükleri Tekrar Etmenin Nörobilimi / Anlamadan Okumanın Nörobilimi – Duyulan bir kelimeyi söylemek için, bilginin önce kulaktan birincil işitsel kortekse ulaşması gerekir. Duyulan sözel bilgi kulaktan birincil işitsel korteks olan “Heschl Girus“a gelir. Buraya gelen işitsel uyarılar birleştirilerek birincil işitsel korteks tarafından içten seslendirme şeklinde “sözcük” (veya sözcükler) olarak algılanır.
Anlamsız Sözcük Tekrarının Nörobilimi
Amacımız duyulan anlamsız bir sesin veya sözcüğün sesli olarak tekrar edilmesiyse, içten seslendirme sırasında konuşma merkezi olan “Broca Alanı” da aktifleşir. Broca alanı kendisinin yakınında olan “Birincil Motor Korteks“in ağız ve dil kaslarını hareket ettirerek duyduğu sözcüğü anlamını bilmese de direkt olarak söyleyebilir.
Yukarıdaki şekil kişinin duyduğu anlamsız sözel girdiyi anlamadan tekrar etme sürecini göstermektedir.
“Dil sesli konuşmayı, okumak ise beyne ulaşan sessiz konuşmayı anlamaktır. Özet olarak okuduğunu anlamak dili anlamaktır. Dili anlamak dilin bileşenlerine hakim olmak demektir. Anlayarak akıcı okuma eğitimleri bu hususu gözden kaçırmamalıdır.” – Melik Duyar / Mega Aktif Okuma
Anlamadan Okumanın Nörobilimi
Yüksek sesle anlamsız sözcüklerden oluşan bir metni okumak da aynı mekanizmayı kullanır. Tek fark, uyarının “Heschl Girus”a bu kez kulaktan sözel olarak değil, beynin görme merkezinden yazı (harfler kombinasyonu) halinde gelmesidir (Yazılı uyarıların beynin görme merkezine gelinceye kadar olan yolculuğu için ayrıca “Okumanın Nörobilimi” başlıklı yazıyı da okuyunuz).
Sesli okuma işleminde, girdi önce “Heschl Girus”a sessiz yazı şeklinde ulaşır. “Heschl Girus”da çözümlenerek yazılı girdi önce iç seslendirme şeklinde burada duyulur. Kişi çözümlediği kelimenin anlamsız bir kelime olduğunu önceden biliyorsa (*), duyduğumun veya okuduğumun bir anlamı var mı diye beyninde bir dil araştırması yapmaz. Böylece kişi anlamını bilmese de yüksek sesle doğru bir şekilde okuyabilir. Bu süreçte “Heschl Girus” işitsel çözümlemeyi konuşma merkezi olan “Broca Alanı”na iletir. Orası da “Birincil Motor Korteks”i uyararak çözümlenen kelimenin yüksek sesle söylenmesini sağlar. Beyindeki bu akış aşağıda şekil olarak verilmiştir.
(*) Bu, durum deney amaçlı olarak okuyucuya önceden “Şimdi anlamsız sözlerden oluşan bir metin göreceksin veya duyacaksın. Bunu olabildiğince hızlı yüksek sesle oku veya duyduğunu hızla yüksek sesle söyle.” denerek sağlanabilir. Şüphesiz bu uygulama için seçilecek anlamsız sözcüklerin anlamlı benzer sesli sözcükleri çağrıştırmayacak özellikte olması önemlidir. Beyin dille ilgili bir ipucu yakaladığında şüphesiz çözümleme sonrası uyarılacak ilk bölge “Broca Alanı” değil, dille ve anlamla ilgili olan “Wernicke Alanı” olacaktır. Böyle bir akış için ayrıca “Anlayarak Okumanın Nörobilimi” incelenmelidir.